I. Bối cảnh

Ngày 25/8, VNREA (Hiệp hội BĐS Việt Nam) và Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam tổ chức hội thảo “Bảo đảm an toàn pháp lý trong số hóa giao dịch BĐS và giải pháp công chứng điện tử”.

Mục tiêu hội thảo:

• Đưa ra giải pháp công chứng điện tử (CCĐT) như công cụ then chốt của chuyển đổi số trong bất động sản.
• Cân bằng giữa giảm chi phí xã hội và tăng niềm tin thị trường.

Tuy nhiên, công chứng điện tử vẫn còn nhiều vướng mắc về pháp lý, kỹ thuật và niềm tin xã hội.

II. Vấn đề đặt ra: Công chứng điện tử phải thực chất, không chỉ “số hóa bản giấy”

Ý kiến của ông Phan Đức Hiếu (Ủy ban Kinh tế & Tài chính Quốc hội)

• Điểm nghẽn: hiện mới số hóa bản giấy, chưa có quy trình CCĐT riêng biệt.
• Yêu cầu:
  • Quy trình phải đơn giản hơn, ít giấy tờ hơn (giảm bản sao).
  • Kết quả CCĐT phải được chấp nhận trực tuyến ngay trong thủ tục hành chính, không bắt buộc in giấy nộp lại.
• Thông điệp: CCĐT chỉ có ý nghĩa khi giảm thủ tục, giảm chi phí thực sự, chứ không chỉ thay bản cứng bằng bản scan.

III. Các băn khoăn cụ thể từ chuyên gia pháp luật

Ông Nguyễn Quang Tuyến (Trưởng khoa Pháp luật Kinh tế, ĐH Luật Hà Nội)

Nêu 4 mối lo chính:

• Chi phí triển khai:
  • Ai sẽ đầu tư hệ sinh thái số?
  • Nếu văn phòng công chứng tự đầu tư, chi phí có được tính vào phí dịch vụ không? → nguy cơ tăng chi phí cho người dân.
• Bảo mật dữ liệu:
  • Nguy cơ lộ, bán thông tin cá nhân.
  • Rủi ro tấn công mạng khi dữ liệu công khai trực tuyến.
• Quyền bí mật cá nhân: Luật Dân sự bảo vệ quyền riêng tư → nếu minh bạch quá mức, có thể vi phạm pháp luật.
• Hạn chế ở vùng sâu vùng xa:
  • Thiếu hạ tầng công nghệ.
  • Người dân chưa quen chữ ký số, chi phí phát hành chữ ký điện tử cao.
  • Nguy cơ tạo khoảng cách số giữa thành thị – nông thôn.

IV. Thách thức pháp lý & hạ tầng

Ý kiến của bà Doãn Hồng Nhung (Phó Ban Pháp chế VNREA)

• Pháp luật chưa đồng bộ:
  • Luật Công chứng, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh BĐS, Luật Giao dịch điện tử… còn chồng chéo, thiếu liên thông.
  • Hồ sơ CCĐT chưa được công nhận pháp lý thống nhất.
• Hạ tầng công nghệ:
  • Văn phòng công chứng thiếu hệ thống tốc độ, bảo mật, lưu trữ chuẩn hóa.
  • Chưa có kết nối đồng bộ với CSDL quốc gia (dân cư, đất đai, doanh nghiệp).
• Nguồn nhân lực & tâm lý xã hội:
  • Công chứng viên chưa đủ kỹ năng số.
  • Người dân quen bản giấy, chưa tin CCĐT.
• Nguy cơ an ninh mạng:
  • Giao dịch BĐS có giá trị cao → mục tiêu tấn công.
  • Công nghệ AI giả mạo (deepfake) khiến khó xác minh nhân thân.
  • Hệ thống lưu trữ chưa chuẩn hóa → dễ xảy ra tranh chấp.

V. Thực tiễn thí điểm

Ông Đào Duy An (Tổng Thư ký Hiệp hội Công chứng viên VN)

• Đã thí điểm CCĐT:
  • Người mua ở Hà Nội, người bán ở TP.HCM → vẫn giao dịch được dưới sự chứng kiến của 2 công chứng viên trực tuyến.
  • Người Việt ở nước ngoài có thể ủy quyền qua Đại sứ quán để giao dịch BĐS trong nước.
• Khẳng định: ngành công chứng sẵn sàng cho chuyển đổi số, nhưng phải có:
  • CSDL tin cậy.
  • Cơ chế xác thực pháp lý chặt chẽ.
  • Công chứng viên vẫn giữ vai trò giám sát.

VI. Định hướng & giải pháp từ VNREA

Ông Nguyễn Văn Khôi (Chủ tịch VNREA, thành viên Hội đồng tư vấn CCTTHC Chính phủ)

• Cần thúc đẩy mạnh hơn chuyển đổi số trong BĐS và công chứng.
• Doanh nghiệp BĐS, sàn giao dịch: phải tiên phong ứng dụng công nghệ.
• Cơ quan hành chính địa phương: triển khai đồng bộ, nâng cao nhận thức người dân.
• Hạ tầng công nghệ: coi là nhiệm vụ trọng tâm, cần đầu tư mạnh.

Đề xuất cụ thể

• Xây dựng quy trình liên thông dữ liệu số trong giao dịch BĐS (công chứng – đất đai – thuế – ngân hàng).
• Tuân thủ Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân:
  • Chuẩn mã hóa.
  • Phân quyền truy cập.
  • Chế tài nghiêm với hành vi rò rỉ, lạm dụng.
• Phân loại giao dịch và đối tượng: để áp dụng cơ chế linh hoạt, phù hợp từng trường hợp.

---

Tác giả: Phan Nam

Nguồn: VnEconomy - Link