I. Đầu tư công – Đòn bẩy cho tăng trưởng kinh tế dài hạn

Vai trò quan trọng của đầu tư công:

• Khi được triển khai hợp lý, đầu tư công có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao và bền vững.
• Đầu tư công là nguồn lực tiềm năng cho phát triển nếu được khai thác đúng cách.
• Thời gian tới, cần thay đổi tư duy về đầu tư công để nó thực sự trở thành đòn bẩy mạnh mẽ cho sự phát triển

II. Kinh nghiệm quốc tế trong sử dụng đầu tư công thúc đẩy tăng trưởng

Hàn Quốc:

• Trong 30 năm (1960-1990), Hàn Quốc đạt mức tăng trưởng GDP trung bình 9,58%/năm, có 14 năm đạt trên 10%, cao nhất là 14,8% vào năm 1973.
• Hàn Quốc đã sử dụng đầu tư công để thúc đẩy công nghệ và hạ tầng, đạt được sự phát triển mạnh mẽ.

Trung Quốc:

• Trung Quốc tận dụng đầu tư công trong quá trình cải cách từ 1977-2007 để đạt mức tăng trưởng GDP bình quân 10,02%/năm.
• Đầu tư công chủ yếu tập trung vào hạ tầng và chuyển đổi cơ cấu kinh tế, kết hợp với cải cách thể chế và thu hút đầu tư tư nhân.

Tình trạng chưa phát huy hết tiềm năng:

• Dư địa của đầu tư công tại Việt Nam vẫn chưa được khai thác hiệu quả.
• Vấn đề giải ngân vốn chậm, hiệu quả đầu tư còn hạn chế và kết nối giữa các vùng và ngành chưa chặt chẽ.
• Mức độ lan tỏa sang khu vực tư nhân chưa cao, chưa tận dụng được sức mạnh từ đầu tư công.

III. Giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư công cho giai đoạn 2026-2030

Thay đổi tư duy và phân bổ vốn đầu tư công:

• Cần thay đổi tư duy trong phân bổ vốn đầu tư công, hướng đến việc dẫn dắt các lĩnh vực ưu tiên trong mô hình tăng trưởng mới.
• Đầu tư công phải tập trung vào các lĩnh vực chiến lược như công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hạ tầng xanh và chống biến đổi khí hậu.

Đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng sáng tạo:

• Cần tăng cường đầu tư vào các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, như trung tâm nghiên cứu, khu công nghệ cao, vườn ươm khởi nghiệp.
• Phát triển hạ tầng số nền tảng như mạng 5G và trung tâm dữ liệu, để hỗ trợ mô hình tăng trưởng dựa vào tri thức và công nghệ.

Hỗ trợ đầu tư tư nhân và FDI:

• Đầu tư công cần góp phần hỗ trợ và thúc đẩy đầu tư tư nhân, FDI, thay vì dàn trải.
• Nguồn vốn cần tập trung vào các dự án có tính lan tỏa cao, kích thích cầu liên ngành và tạo chuỗi liên kết với khu vực tư nhân.

Tái cấu trúc danh mục đầu tư:

• Đẩy mạnh phương thức đối tác công tư (PPP) để thu hút nguồn lực xã hội, biến đầu tư công thành "vốn mồi" hiệu quả.
• Cần có tiêu chí khách quan trong phân bổ vốn, căn cứ vào năng lực hấp thụ của địa phương và hiệu quả thực tế của từng dự án.

Đổi mới cơ chế quản lý đầu tư công: Cần xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá độc lập, tăng cường trách nhiệm giải trình trong toàn bộ quá trình từ phân bổ vốn đến thực hiện và vận hành kết quả đầu tư.

IV. Giải pháp về tài khóa và thu hút nguồn lực cho đầu tư công

Tăng cường thu ngân sách và tiết kiệm chi thường xuyên:

• Cần thu hẹp chi thường xuyên, tinh gọn bộ máy hành chính cồng kềnh, từ đó tiết kiệm được nguồn vốn để tái phân bổ cho phát triển hạ tầng.
• Mạnh dạn thoái vốn khỏi các doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả, đặc biệt là những ngành Nhà nước không cần nắm giữ.

Tìm kiếm nguồn thu bền vững:

• Cần tìm kiếm các nguồn thu bền vững mới, bao gồm cân nhắc đánh thuế đối với căn nhà thứ hai trở đi để hạn chế đầu cơ và làm lành mạnh thị trường bất động sản.
• Sử dụng chính sách thuế để định hướng, khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu phát triển công nghiệp phụ trợ, đồng thời áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu và giải quyết vấn đề chuyển giá.

IV. Cải thiện thể chế và phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Vai trò của thể chế và khu vực kinh tế tư nhân:

• Đầu tư công hiệu quả phụ thuộc vào chất lượng thể chế và sức sống của khu vực kinh tế tư nhân.
• Cần coi việc hoàn thiện thể chế và tháo gỡ các nút thắt cho kinh tế tư nhân là nhiệm vụ song hành với việc cải thiện đầu tư công.

Xác định rõ vai trò của các thành phần kinh tế:

• Kinh tế nhà nước giữ vai trò định hướng và dẫn dắt.
• Kinh tế tư nhân là động lực chính, quan trọng nhất.
• Kinh tế FDI là nguồn lực bổ trợ quan trọng, đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế.

---

Tác giả: Hương Dịu

Nguồn: Tạp chí Tài chính - Link