I. Bối cảnh và lý do sửa đổi

Theo Khoản 2, Điều 22, Luật Thuế Thu nhập cá nhân hiện hành, biểu thuế lũy tiến từng phần đang áp dụng với 7 bậc thuế: 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30% và 35%.

Tuy nhiên, sau nhiều năm áp dụng, biểu thuế này bộc lộ một số bất cập:

• Quá nhiều bậc thuế, trong khi khoảng cách giữa các bậc khá hẹp.
• Hiện tượng “nhảy bậc”: chỉ cần tăng nhẹ thu nhập cuối năm, người nộp thuế có thể phải chuyển sang bậc cao hơn, dẫn đến số thuế phải nộp tăng mạnh, gây tâm lý chưa công bằng.
• Chưa phản ánh đúng mức sống cải thiện của dân cư và sự phân hóa giàu nghèo.

Vì vậy, Bộ Tài chính cho rằng cần tinh gọn số bậc, nới rộng khoảng cách giữa các bậc và tập trung điều tiết mạnh vào nhóm thu nhập cao, đồng thời giảm gánh nặng cho người có thu nhập trung bình – thấp.

II. Hai phương án sửa đổi biểu thuế

Bộ Tài chính đã xây dựng 2 phương án. Cả hai đều giảm từ 7 bậc xuống 5 bậc và giữ mức thuế thấp nhất là 5%.

• Phương án 1: Mức thuế cao nhất 35% áp dụng với thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng/tháng.
• Phương án 2 (được lựa chọn): Mức thuế cao nhất 35% chỉ áp dụng với thu nhập tính thuế trên 100 triệu đồng/tháng.

Như vậy, phương án 2 vừa nới rộng khoảng cách giữa các bậc, vừa giảm tình trạng “nhảy bậc”, được đánh giá công bằng hơn và phù hợp với thực tế thu nhập của người dân.

III. Tác động cụ thể đến người nộp thuế

Bộ Tài chính minh họa:

• Cá nhân có 1 người phụ thuộc, thu nhập 20 triệu đồng/tháng:
  • Hiện hành: nộp 125.000 đồng.
  • Phương án 2: không phải nộp thuế.
• Thu nhập 25 triệu đồng/tháng:
  • Hiện hành: 448.000 đồng.
  • Phương án 2: chỉ còn 34.000 đồng (giảm 92%).
• Thu nhập 30 triệu đồng/tháng:
  • Hiện hành: 968.000 đồng.
  • Phương án 2: 258.000 đồng (giảm 73%).

Điều này cho thấy, người có thu nhập trung bình và thấp sẽ gần như không phải nộp hoặc nộp rất ít, trong khi thu nhập cao vẫn chịu mức điều tiết 35%.

IV. So sánh quốc tế

Một số ý kiến cho rằng mức thuế suất tối đa 35% là cao, nên giảm xuống 30% hoặc 25%.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính phản hồi rằng:

• Thái Lan, Indonesia, Philippines: mức cao nhất 35%.
• Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ: cao hơn, khoảng 40–45%.

So sánh cho thấy mức 35% của Việt Nam không phải quá cao, vẫn nằm trong mặt bằng chung khu vực.

Bên cạnh biểu thuế mới, Bộ Tài chính cũng đề xuất:

• Tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên 15,5 triệu đồng/tháng.
• Bổ sung các khoản giảm trừ khác như chi phí y tế, giáo dục…

Điều này giúp người có thu nhập bình quân 5,4 triệu đồng/tháng (năm 2024, theo Tổng cục Thống kê) gần như không thuộc diện nộp thuế, ngay cả với nhóm 20% dân số giàu nhất (thu nhập 11,8 triệu đồng/tháng) thì phần lớn cũng chưa chạm ngưỡng chịu thuế.

V. Định hướng và kỳ vọng

Với cách thiết kế mới, hệ thống thuế sẽ:

• Đơn giản, minh bạch hơn, giảm số bậc từ 7 xuống 5.
• Điều tiết mạnh vào nhóm thu nhập cao (từ 100 triệu đồng/tháng trở lên).
• Bảo vệ nhóm trung bình – thấp, góp phần giảm áp lực chi phí sinh hoạt.

Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi, thay thế) đang được Bộ Tư pháp thẩm định trước khi trình Chính phủ và Quốc hội xem xét.

---

Tác giả: Phương Linh

Nguồn: VnEconomy - Link