I. Cơ hội tổ chức lại hệ thống sản xuất công nghiệp sau sáp nhập

Trước sáp nhập:

• Trước khi Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sáp nhập vào TP.HCM, nhiều nhà đầu tư nước ngoài tìm kiếm khu công nghiệp quy mô lớn tại TP.HCM nhưng gặp phải tình trạng thiếu quỹ đất.
• Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TP.HCM, nhớ lại một năm trước khi đoàn nhà đầu tư phải được dẫn xuống Long An để tìm khu đất công nghiệp phù hợp.

Sau sáp nhập:

• Tuy nhiên, sau khi sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM không còn gặp khó khăn trong việc cung cấp đất công nghiệp cho các dự án quy mô lớn.
• Bà Vân tự tin nói rằng bây giờ TP.HCM có thể đáp ứng mọi nhu cầu của các nhà đầu tư mà không cần phải "lắc đầu từ chối" bất kỳ dự án nào.

Tăng trưởng quỹ đất công nghiệp:

• TP.HCM hiện có 66 khu chế xuất và khu công nghiệp với diện tích 27.000 ha, và dự báo sẽ tăng lên 105 khu với tổng diện tích hơn 49.000 ha vào năm 2050.
• Điều này giúp TP.HCM khẳng định vị thế là trung tâm công nghiệp hàng đầu của quốc gia.

II. Tái cấu trúc chuỗi giá trị công nghiệp tại TP.HCM

Thách thức và cơ hội:

• Ông Phạm Văn Việt, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Dệt - May - Thời trang TP.HCM, cho rằng sau khi mở rộng diện tích, TP.HCM có cơ hội tái cấu trúc chuỗi giá trị công nghiệp từ sản xuất đến xuất khẩu, đặc biệt trong ngành dệt may.
• Các khu vực như Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu có thể giúp TP.HCM không chỉ sản xuất mà còn phát triển chuỗi giá trị từ nguyên liệu đầu vào đến xuất khẩu.

Vị trí chiến lược:

• TP.HCM không chỉ giữ vai trò sản xuất cuối chuỗi mà cần trở thành trung tâm điều phối chiến lược chuỗi công nghiệp khu vực.
• Các khu công nghiệp tại TP.HCM sẽ không chỉ phục vụ sản xuất thô mà còn là nơi nghiên cứu, thiết kế, sáng tạo và phát triển sản phẩm công nghiệp có giá trị gia tăng cao.

Kết nối các khu vực: TP.HCM cần xây dựng hành lang công nghiệp xanh tích hợp từ Dĩ An (Bình Dương) đến Nhà Bè (TP.HCM), kết nối với Cảng Cái Mép - Vũng Tàu, tạo nên chuỗi công nghiệp sợi - dệt - nhuộm - may - xuất khẩu. Điều này sẽ giúp tối ưu hóa việc vận chuyển nguyên liệu, giảm chi phí và tăng hiệu quả sản xuất.

III. Quy hoạch không gian công nghiệp liên vùng

Khu công nghiệp theo chức năng:

• TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, nhấn mạnh việc tích hợp không gian công nghiệp của TP.HCM, Bình Dương, và Bà Rịa - Vũng Tàu tạo ra cơ hội lớn để tổ chức lại hệ thống sản xuất công nghiệp.
• Ông cho rằng, mô hình chuỗi giá trị công nghiệp liên kết giữa ba khu vực sẽ giúp tăng năng suất và hiệu quả đầu tư hạ tầng.

Phân vai khu vực:

• TP.HCM cũ: Nên tập trung phát triển các khu công nghiệp công nghệ cao, khu công nghiệp sinh thái, và khu công nghiệp đô thị - dịch vụ gắn liền với các trung tâm đổi mới sáng tạo như Khu công nghệ cao và Đại học Quốc gia TP.HCM.
• Bình Dương: Tiếp tục mở rộng mô hình khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ theo chiều sâu, hướng đến sản xuất thông minh và logistics công nghiệp.
• Bà Rịa - Vũng Tàu: Giữ vai trò là hậu cần cảng biển, phát triển công nghiệp hóa dầu, năng lượng, và logistics xuất khẩu.

Chuỗi giá trị sản xuất: Nguyên liệu đầu vào từ Cảng Cái Mép - Thị Vải sẽ được vận chuyển tới các nhà máy chế biến tại Bình Dương, sau đó đưa về TP.HCM để hoàn thiện sản phẩm hoặc nghiên cứu nâng cao giá trị.

IV. Cải thiện hạ tầng và logistics tích hợp

Hạ tầng giao thông:

• TP.HCM cần hoàn thiện các tuyến giao thông huyết mạch như Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, Biên Hòa - Vũng Tàu, và Bến Lức - Long Thành để kết nối các khu công nghiệp với cảng biển và các trung tâm nghiên cứu - phát triển (R&D).
• Điều này giúp rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, giảm chi phí logistics, vốn đang chiếm từ 16-20% giá thành sản phẩm công nghiệp tại Việt Nam.

Mạng lưới logistics công nghiệp:

• TP.HCM cần xây dựng mạng lưới logistics hiện đại với các trung tâm trung chuyển tại Dĩ An, Thủ Đức, và Phú Mỹ, cùng với các hệ thống ICD (cảng cạn, cảng khô, cảng nội địa).
• Các khu công nghiệp mới cần được thiết kế theo mô hình tích hợp logistics, với đường sắt, cảng cạn, trạm năng lượng và viễn thông thông minh.

Số hóa hạ tầng: TP.HCM cần đẩy mạnh số hóa hạ tầng công nghiệp, bao gồm giám sát môi trường số, lưới điện thông minh, cấp thoát nước tự động hóa, và tích hợp dữ liệu chuỗi cung ứng. Điều này giúp quản lý vận hành nhà máy từ xa và tối ưu hóa hoạt động sản xuất.

V. Đào tạo lao động và chuyển đổi mô hình đào tạo nghề

Nhu cầu lao động: Sau sáp nhập, TP.HCM mới sẽ cần 90.000 lao động cho các nhà máy công nghiệp, nhưng hiện tại có sự thiếu hụt lao động có kỹ năng phù hợp với yêu cầu sản xuất công nghiệp hiện đại.

Chuyển đổi mô hình đào tạo nghề:

• TP.HCM cần chuyển đổi mô hình đào tạo nghề theo cơ chế 3 bên: Doanh nghiệp đặt hàng, trường nghề triển khai, và chính quyền đồng tài trợ. Mục tiêu là rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết đào tạo và thực tế sản xuất.
• Ngoài ra, TP.HCM cần đầu tư trung tâm kỹ năng công nghiệp xanh và số hóa, đặc biệt tại ranh giới vùng chuyển tiếp giữa ba khu vực để giải quyết tình trạng chuyển dịch lao động mạnh nhất.

---

Tác giả: Trọng Tín

Nguồn: Báo Đầu tư chứng khoán - Link