I. Tư tưởng chủ đạo: Giám sát không chỉ là quyền lực, mà là cơ chế bảo đảm hiệu quả chính sách

Giám sát là công cụ chuyển hóa cam kết thành hành động

• Giám sát của Quốc hội không chỉ là quyền năng hiến định, mà là cơ chế bảo đảm chính sách được thực thi nghiêm túc và hiệu quả.
• Mỗi quyết sách không dừng lại ở lời hứa, mà phải được đo lường bằng tác động thực tiễn với quốc kế dân sinh.

Không chỉ “kiểm tra” mà là “bệ đỡ hành động”

• Quốc hội không chỉ là nơi ban hành luật, mà còn là nơi giám sát tối cao việc thực hiện luật, góp phần đưa luật vào đời sống.
• Giám sát giúp lan tỏa hiệu lực chính sách đến từng địa phương, từng lĩnh vực, từng cấp chính quyền.

II. Đổi mới trong hoạt động giám sát: Tư duy chiến lược và hành động thực chất

Từ “soi xét” sang “điểm nghẽn”

• Giám sát ngày càng hướng tới các vấn đề phức tạp, đang triển khai, thay vì chỉ nhìn lại quá khứ.
• Đây là chuyển biến chiến lược, góp phần tháo gỡ vướng mắc cho Chính phủ và kiến tạo phát triển bền vững.

Gắn kết trách nhiệm giữa Quốc hội và Chính phủ: Quyền giám sát của Quốc hội và trách nhiệm giải trình của Chính phủ là hai mặt đồng hành, bảo đảm hiệu quả thực thi chính sách.

Giám sát chuyên đề hiệu quả, sát với thực tiễn

• Các chuyên đề đi thẳng vào các lĩnh vực nóng: đất đai, tài chính, đầu tư công, y tế, giáo dục, số hóa...
• Tạo hiệu ứng lan tỏa, nâng cao niềm tin của người dân vào Quốc hội và bộ máy công quyền.

Đại biểu Quốc hội: cầu nối giám sát giữa dân và nghị trường

• Không ngại nêu vấn đề gai góc, nói lên tiếng nói cử tri.
• Đưa ra kiến nghị thiết thực, phản ánh đúng thực trạng và yêu cầu xã hội.

III. Chất vấn tại nghị trường: Minh chứng cho giám sát dân chủ và hiệu quả

Chất vấn – hình thức giám sát đặc biệt, “hồn cốt” của nghị trường

• Là nơi thể hiện quyền lực và trách nhiệm cao nhất của đại biểu dân cử.
• Là “phép thử” năng lực điều hành, “thước đo” minh bạch và bản lĩnh người đứng đầu bộ ngành.

Đổi mới trong phương pháp chất vấn

• Chất vấn theo nhóm vấn đề, có tranh luận phản biện trực tiếp.
• Tạo đối thoại cởi mở, công khai, nâng cao chất lượng phản biện và cam kết trách nhiệm.

Kỳ họp thứ 9 – Quốc hội khóa XV: Ví dụ điển hình

• Chất vấn Bộ trưởng Tài chính, Giáo dục – hai lĩnh vực sát dân.
• 192 đại biểu đăng ký, 100 chất vấn, 14 tranh luận: khí thế, dân chủ, trách nhiệm.
• Các câu hỏi cụ thể, bám thực tiễn, đòi hỏi hành động thực chất.

Cam kết rõ ràng từ người trả lời chất vấn

• Thể hiện trách nhiệm, không né tránh, có giải pháp cụ thể.
• Quốc hội đã ra Nghị quyết giám sát, yêu cầu thực hiện cam kết, nâng cao hiệu quả quản lý.

Chuyển hóa cam kết thành mệnh lệnh hành động: Theo đại biểu Trịnh Xuân An: mỗi lời hứa trong nghị trường phải là mệnh lệnh được thực thi với thời hạn và trách nhiệm rõ ràng.

IV. Kế hoạch giám sát năm 2026: Hướng tới phát triển chiến lược và bền vững

Tiếp tục giám sát các công trình hạ tầng chiến lược: Cảng hàng không Long Thành, cao tốc Bắc – Nam phía Đông...

Xem xét báo cáo quan trọng của Chính phủ

• Tiết kiệm – chống lãng phí
• Giải quyết khiếu nại, tố cáo

Bảo hiểm xã hội

• Báo cáo Kiểm toán Nhà nước
• Khẳng định bản lĩnh Quốc hội trong nền dân chủ pháp quyền
• Chất vấn là nơi hội tụ “lòng dân” và “trí dân”.

Giám sát để kiểm soát quyền lực vì lợi ích quốc gia, phát triển bền vững.

V. Kết luận: Từ chính sách nghị trường đến hiệu quả thực tiễn

Mỗi quyết sách không chỉ nằm trên giấy, mà phải “thấm sâu” vào đời sống xã hội.

Luật, nghị quyết được đo bằng hiệu quả phát triển và sự hài lòng của Nhân dân.

Quốc hội cần tiếp tục:

• Đổi mới tư duy, nâng cao giám sát,
• Kiến tạo chính sách chiến lược,
• Đồng hành với Chính phủ,
• Đưa đất nước vươn xa trong kỷ nguyên mới, như kỳ vọng của Tổng Bí thư Tô Lâm.

---

Tác giả: Trần Huyền

Nguồn: Tạp chí Tài chính - Link