1. Cải cách quản lý thuế

Từ ngày 1/6/2025, hộ kinh doanh bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử gắn với máy tính tiền, chính thức từ bỏ hình thức thuế khoán. Đây là một bước đi được đánh giá là "mang tính cách mạng" trong cải cách quản lý thuế tại Việt Nam.

Nhận định của chuyên gia: TS Ngô Minh Vũ (ĐH Kinh tế TP.HCM) nhấn mạnh:

• Thuế khoán chỉ là giải pháp tạm thời; khi số hóa là xu thế tất yếu, cần chuyển sang thuế kê khai để đảm bảo minh bạch – công bằng.
• Việc bãi bỏ thuế khoán sẽ thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp có mã số thuế riêng và kê khai định kỳ.
• Tuy nhiên, để quá trình này suôn sẻ, cần có:
  • Hỗ trợ kỹ thuật đơn giản, công cụ kê khai thân thiện.
  • Truyền thông hiệu quả và phổ cập kiến thức thuế.
  • Sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành thuế – quản lý thị trường – chính quyền địa phương.

2. Chính sách miễn thuế 3 năm: Động lực chưa đủ mạnh

Theo Nghị quyết 198/2025, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) được miễn thuế TNDN trong 3 năm đầu. Đây là nỗ lực thực hiện theo định hướng của Nghị quyết 68/NQ-TW về phát triển kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo:

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân (UEH):

• Ưu đãi miễn thuế chưa đủ sức hấp dẫn.
• Hộ kinh doanh chuyển đổi sẽ phải đối mặt với:
  • Kê khai phức tạp.
  • Quyết toán, lưu trữ chứng từ, thuê dịch vụ kế toán.
  • Rủi ro pháp lý cao hơn do phải chứng minh chi phí hợp lệ.

Ví dụ: Thuê dịch vụ kế toán có thể tốn vài triệu đồng/tháng, là gánh nặng lớn với các hộ nhỏ lẻ.

3. Vướng mắc lớn nhất: Chi phí tuân thủ và thủ tục hành chính

Theo chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình (Economica Vietnam):

• Chính sách hiện tại không đủ “chạm” vào nỗi lo thật sự của hộ kinh doanh:
  • Chi phí tuân thủ pháp luật cao, bao gồm: Kế toán, bảo hiểm, báo cáo tài chính, cơ cấu tổ chức…
  • Quá phức tạp cho mô hình nhỏ lẻ như quán bún, tiệm tóc, quán cà phê nhỏ…
• Cần xây dựng một loại hình doanh nghiệp cải cách dành riêng cho hộ kinh doanh chuyển đổi:
  • Phù hợp với mô hình hộ một chủ.
  • Giảm thủ tục, giảm chi phí vận hành, bình dân hóa quy định.
  • Đảm bảo dễ vận hành mà vẫn tích hợp vào hệ thống kinh tế chính thức.

“Không thể lấy mô hình DN bài bản áp cho gánh bún hay tiệm gội đầu” – Ông Bình nhấn mạnh.

4. Giải pháp đề xuất: Cần khung pháp lý mới & chính sách mềm dẻo

Các chuyên gia cho rằng, để chính sách đi vào cuộc sống và thúc đẩy khu vực hộ kinh doanh gia nhập hệ thống chính thức, cần:

• Xây dựng khung pháp lý linh hoạt:
  • Phù hợp với hộ kinh doanh có doanh thu thấp (<1 tỷ đồng/năm).
  • Đơn giản hóa mô hình doanh nghiệp “một người sở hữu”.
• Giảm thiểu rủi ro pháp lý trong giai đoạn đầu:
  • Cơ chế miễn xử phạt nếu sai sót do thiếu kinh nghiệm.
  • Đào tạo, hỗ trợ hộ kinh doanh tiếp cận phần mềm kế toán đơn giản.
• Tạo ra nhu cầu chuyển đổi từ thực tế: Khi cần vay vốn, ký hợp đồng lớn, mở rộng đầu tư – chính hộ kinh doanh sẽ tự thấy cần “lớn lên”.

---

Tác giả: Thảo Thu – Nhật Quang

Nguồn: Báo Dân trí - Link