I. Bối cảnh đề xuất

• Bộ Xây dựng đang xây dựng Đề án thành lập Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý.
• Mục tiêu: Hoạt động như Sở giao dịch chứng khoán, trở thành đầu mối kiểm soát, công khai giá cả, đảm bảo pháp lý và minh bạch nguồn cung.
• Đây là mô hình tất yếu, được nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư ủng hộ.

II. Kỳ vọng từ doanh nghiệp và người dân

Chống đầu cơ, thao túng: hạn chế tình trạng ký gửi nhà đất tại phòng công chứng để đẩy giá.

Bảo đảm pháp lý dự án: chỉ những dự án có hồ sơ hợp pháp mới được giao dịch.

Cắt giảm thủ tục hành chính: người dân không cần phải đi nhiều nơi (công chứng – đăng ký đất đai – thuế).

Hiệu quả “mũi tên trúng nhiều đích”:

• Giảm thất thu ngân sách.
• Thanh lọc thị trường, loại bỏ dự án sai phạm.
• Chuyên nghiệp hóa hoạt động BĐS.

III. Lợi ích lớn nhất: Minh bạch hóa thị trường

Hiện nay: >70% giao dịch nhà đất không qua sàn, gây ra:

• “Hai giá”: kê khai 1 giá – thực tế 1 giá.
• Người mua thiếu thông tin.
• Cơ quan quản lý thiếu dữ liệu để hoạch định chính sách.

Nếu giao dịch bắt buộc qua Trung tâm công lập:

• Cung cấp dữ liệu quy hoạch, giấy tờ pháp lý, lịch sử chuyển nhượng, giá định công khai.
• Giảm tình trạng đầu cơ, găm hàng, “thổi giá”.

Vai trò: trở thành “hệ thống lọc” loại bỏ hàng tồn, dự án không đủ điều kiện pháp lý.

Kinh nghiệm quốc tế

• Hàn Quốc, Singapore, Đức đã vận hành thành công mô hình này.
• Tại Singapore: nền tảng OneMap công khai minh bạch toàn bộ thông tin căn hộ (lịch sử giao dịch, pháp lý, định giá).
• Việt Nam có thể học hỏi để áp dụng trong bối cảnh chuyển đổi số và cải cách hành chính.

IV. Điều kiện triển khai thành công

Giai đoạn thí điểm

• Thực hiện từng bước, thí điểm tại Hà Nội và TP.HCM trước khi mở rộng toàn quốc.
• Đảm bảo sự đồng bộ giữa công nghệ – pháp lý – thị trường.

Ứng dụng công nghệ số

• Công nghệ tiên tiến: bảo mật đa lớp, blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý, ngăn ngừa gian lận.
• Tích hợp dữ liệu quy hoạch, pháp lý, lịch sử giao dịch.

Hoàn thiện hành lang pháp lý: Cần xây dựng quy định rõ ràng về:

• Cơ chế quản lý, giám sát giao dịch.
• Quyền – nghĩa vụ các bên.
• Trách nhiệm pháp lý khi phát sinh rủi ro.

V. Ý kiến chuyên gia

PGS.TS Ngô Trí Long: Đây là xu hướng tất yếu, nhưng phải triển khai toàn diện, thận trọng, có chiến lược số hóa. Nếu làm đúng lộ trình sẽ giúp tăng minh bạch, giảm rủi ro, thúc đẩy thanh khoản.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ:

• Đây là biện pháp chiến lược, thiết lập lại trật tự thị trường minh bạch, công bằng, bền vững.
• Trung tâm công lập phải điều tiết & giám sát, không phải cạnh tranh thay thế sàn tư nhân.
• Nếu chỉ dừng ở việc “cấp phép hành chính” thì không giải quyết được gốc rễ.

Nguyên tắc cốt lõi: công khai pháp lý, định giá minh bạch, bảo vệ bên mua → tạo niềm tin thị trường.

---

Tác giả: Thái An

Nguồn: Pháp luật & Xã hội - Link