I. Bối cảnh và yêu cầu sửa đổi Luật Thuế TNCN

Yêu cầu từ thực tiễn phát triển:

• Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ, hội nhập quốc tế sâu rộng và chuyển mình thành nền kinh tế số. Do đó, việc rà soát và sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là cần thiết để đáp ứng các yêu cầu phát triển mới và tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý thuế hiệu quả.
• Chuyển đổi và cải cách hệ thống thuế: Các chính sách thuế hiện hành đã có nhiều thay đổi, nhưng vẫn chưa theo kịp với sự phát triển của nền kinh tế và các loại thu nhập mới. Điều này đòi hỏi việc sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNCN để phù hợp với thực tế.

Quá trình phát triển Luật Thuế TNCN:

• Luật Thuế TNCN được thông qua từ năm 2007, thay thế Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, và có hiệu lực từ ngày 01/01/2009. Sau đó, đã được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2012, 2014, và gần đây là các Luật số 31/2024/QH15, Luật số 43/2024/QH15, Luật số 71/2025/QH15.
• Chính sách thuế TNCN đã có nhiều cải thiện, nhưng vẫn tồn tại một số bất cập cần được sửa đổi để thích ứng với nhu cầu phát triển và hội nhập quốc tế.

II. Đánh giá hiệu quả và bất cập của chính sách thuế TNCN hiện hành

Thực hiện công bằng xã hội:

• Chính sách thuế TNCN đã giúp thực hiện công bằng xã hội, điều tiết thu nhập và giảm chênh lệch thu nhập trong xã hội. Biểu thuế lũy tiến đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công và thuế suất toàn phần đối với thu nhập từ kinh doanh đã giúp quản lý thu nhập cá nhân hiệu quả hơn.
• Việc áp dụng mã số thuế cá nhân và khấu trừ thuế tại nguồn giúp tăng cường kiểm soát và giảm thiểu hành vi gian lận thuế.

Những bất cập trong Luật Thuế TNCN hiện hành:

• Một số quy định trong Luật Thuế TNCN không còn phù hợp với thực tế phát triển. Chẳng hạn, các quy định về thu nhập chịu thuế, thu nhập miễn thuế, cơ sở tính thuế, và mức giảm trừ gia cảnh hiện đang bộc lộ sự lạc hậu, thiếu bao quát, và không đảm bảo tính hợp lý trong việc điều tiết thu nhập giữa các nhóm đối tượng khác nhau.
• Ví dụ cụ thể: Mức thuế suất đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công chưa phản ánh đúng sự biến động của lạm phát và sự thay đổi trong đời sống kinh tế - xã hội. Hệ thống giảm trừ gia cảnh cũng chưa được điều chỉnh phù hợp với mức sống hiện tại.

3. Sự cần thiết phải mở rộng cơ sở thuế và cập nhật thu nhập mới

Thu nhập từ các lĩnh vực mới:

• Với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, nền tảng số xuyên biên giới, và các tài sản số (chẳng hạn như tiền mã hóa và các sản phẩm kỹ thuật số), Luật Thuế TNCN hiện hành chưa bao quát hết các loại thu nhập này. Điều này dẫn đến nguy cơ thất thu ngân sách và thiếu công bằng trong việc điều tiết thu nhập.
• Các mô hình kinh doanh xuyên biên giới và đầu tư tài chính cũng chưa được quy định rõ ràng trong Luật, dẫn đến khó khăn trong việc quản lý và thu thuế từ những hoạt động này.

Tăng cường thu nhập từ nội địa: Để đảm bảo chi tiêu ngân sách trong các lĩnh vực như an sinh xã hội, y tế, giáo dục, và quốc phòng, thuế TNCN đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu thu ngân sách quốc gia. Việc mở rộng cơ sở thuế sẽ giúp thu hút thêm nguồn thu từ các đối tượng chưa được đưa vào diện chịu thuế, nhất là từ các loại thu nhập không điển hình.

4. Đề xuất sửa đổi Luật Thuế TNCN

Cập nhật các loại thu nhập mới:

• Để phù hợp với thực tiễn, Luật Thuế TNCN cần được sửa đổi để bao quát các thu nhập mới, chẳng hạn như thu nhập từ đầu tư tài chính, tài sản số, dịch vụ xuyên biên giới, và mô hình kinh doanh công nghệ.
• Điều này sẽ giúp tránh thất thu ngân sách từ các khoản thu nhập không được quản lý hiện nay và mở rộng cơ sở thuế.

Điều chỉnh thuế suất:

• Mức thuế suất cần được điều chỉnh để phù hợp với từng loại thu nhập. Đặc biệt, với các thu nhập từ kinh doanh công nghệ và đầu tư tài chính, cần có thuế suất riêng để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc điều tiết thu nhập.
• Mức giảm trừ gia cảnh cần được điều chỉnh để phù hợp với mức sống hiện tại và tăng cường hỗ trợ cho các nhóm đối tượng có thu nhập thấp.

Đồng bộ với các luật khác: Việc sửa đổi Luật Thuế TNCN cần phải đảm bảo đồng bộ với các luật và chính sách khác đang có hiệu lực, như Luật Đất đai, Luật Chứng khoán, Luật Quản lý thuế, và Luật Tài sản công. Điều này sẽ giúp tránh tình trạng chồng chéo và thiếu đồng bộ trong việc áp dụng các quy định pháp lý.

5. Đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong hệ thống thuế

• Đảm bảo tính công bằng trong điều tiết thu nhập: Cải cách cần hướng đến việc đảm bảo công bằng trong việc thu thuế từ các nguồn thu nhập khác nhau. Các nhóm đối tượng có thu nhập cao và các cá nhân có thu nhập từ các mô hình kinh doanh mới cần phải đóng thuế đúng mức.
• Tăng cường quản lý và chống gian lận thuế: Việc cập nhật các loại thu nhập mới và mở rộng cơ sở thuế sẽ giúp tăng cường công tác quản lý thuế và giảm thiểu gian lận thuế, đồng thời nâng cao minh bạch trong hệ thống thuế.

6. Kết luận

• Sự cần thiết sửa đổi Luật Thuế TNCN: Việc sửa đổi Luật Thuế TNCN là bước đi cần thiết để giúp hệ thống thuế Việt Nam phù hợp với thực tế phát triển và hội nhập quốc tế. Nó sẽ giúp thu thuế hiệu quả, bảo đảm công bằng xã hội, và tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch.
• Hỗ trợ phát triển nền kinh tế số và công nghệ: Cải cách này sẽ thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số và tạo cơ hội cho các nhà đầu tư quốc tế. Đồng thời, sẽ giúp mở rộng cơ sở thuế và tăng cường nguồn thu cho ngân sách nhà nước, phục vụ cho các mục tiêu phát triển bền vững.

---

Tác giả: Thùy Linh

Nguồn: Tạp chí Tài chính – Link