1. Hiện tượng thực tế và nguyên nhân

• Một số cửa hàng, quán ăn, hộ kinh doanh nhỏ lẻ từ chối nhận thanh toán chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt.
• Một số nơi còn yêu cầu khách chuyển khoản vào tài khoản cá nhân với nội dung mập mờ như “không ghi nội dung”, “cho vay”, “tặng quà”…

Nguyên nhân: chính xuất phát từ tâm lý e ngại bị kiểm tra thuế khi dòng tiền được truy vết thông qua hệ thống định danh tài chính toàn dân đang dần được áp dụng.

Luật sư Hồ Minh Khánh phân tích về nghĩa vụ kê khai và nộp thuế

• Theo Thông tư số 40/2021/TT-BTC, bất kỳ ai có thu nhập từ hoạt động cung cấp hàng hóa, dịch vụ đều phải kê khai và nộp thuế, dù có đăng ký kinh doanh hay không.
• Việc không đăng ký kinh doanh trong khi hoạt động thường xuyên có thể vi phạm Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật Thương mại 2005.
• Hành vi che giấu thu nhập, kê khai sai, không kê khai để trốn thuế có thể bị xử lý hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự, với mức phạt tù lên đến 7 năm trong trường hợp nghiêm trọng.
  2. Sai lầm phổ biến về việc thanh toán và kiểm tra thuế
• Nhiều người cho rằng chỉ chuyển khoản mới bị kiểm tra thuế, còn tiền mặt thì “an toàn”. Đây là quan điểm sai lầm.
• Thuế phát sinh trên tổng doanh thu, không phụ thuộc phương thức thanh toán (tiền mặt hay chuyển khoản).
• Cơ quan thuế có thể dùng nhiều biện pháp nghiệp vụ để xác minh doanh thu, như kiểm tra chéo thông tin, truy xuất dữ liệu ngân hàng, các nền tảng số...
• Thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế: Nghĩa vụ thuế phát sinh tại thời điểm hoàn thành giao dịch (giao hàng hoặc hoàn tất dịch vụ), không phải khi dòng tiền được chuyển vào tài khoản.
  3. Các cảnh báo từ luật sư

• Từ 1/7/2025, hệ thống quản lý thuế áp dụng định danh điện tử toàn diện, kết nối dữ liệu ngân hàng - cơ quan thuế - mã định danh cá nhân - tài khoản ngân hàng - VNeID - eTax Mobile, đảm bảo mọi dòng tiền đều được đối chiếu, không thể trốn tránh.
• Hành vi tách dòng tiền, ghi sai nội dung nhằm che giấu doanh thu có thể bị xem là gian dối có tổ chức, tình tiết tăng nặng theo khoản 2 Điều 200 Bộ luật Hình sự.

Điều kiện để truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế (Theo luật sư Hồ Minh Khánh)

• Hành vi khách quan: Không kê khai, kê khai sai, bỏ ngoài sổ sách hoặc lập chứng từ giả mạo.
• Chủ thể: Là cá nhân, tổ chức có nghĩa vụ nộp thuế.
• Lỗi cố ý: Biết rõ nghĩa vụ thuế nhưng cố tình vi phạm để trục lợi.

Chuyển tiền vào tài khoản cá nhân và trách nhiệm minh bạch

• Chuyển tiền vào tài khoản cá nhân không phải hành vi vi phạm pháp luật.
• Vấn đề quan trọng là người nhận có minh bạch, trung thực về nguồn gốc dòng tiền và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế.
  4. Kết luận và lời khuyên của luật sư Hồ Minh Khánh

• Pháp luật không cấm kinh doanh cá thể nhưng yêu cầu sự trung thực và trách nhiệm với doanh thu phát sinh.
• Sự minh bạch và tuân thủ nghĩa vụ thuế không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là cách giữ gìn niềm tin xã hội với người kinh doanh.
• Trong tiến trình hiện đại hóa quản lý thuế, mọi dòng tiền sẽ được định danh và kiểm soát, giúp xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và công bằng hơn.

---

Tác giả: Hồ Khánh

Nguồn: Báo Kinh tế Đô thị - Link