I. Nguyên nhân, bối cảnh

• Chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo: Việt Nam đang đẩy mạnh khoa học – công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo, coi đây là động lực then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
• Gánh nặng thuế hiện hữu: Trước nay, thu nhập từ tiền lương, nhuận bút hay đầu tư vào khởi nghiệp đều thuộc diện chịu thuế TNCN, gây áp lực tài chính cho nhà khoa học, chuyên gia và nhà đầu tư cá nhân.
• Yêu cầu đồng bộ pháp luật: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025 đã được ban hành, cần sửa đổi Luật Thuế TNCN để khớp với chủ trương mới.
• Thực tiễn quốc tế: Nhiều nước áp dụng miễn/giảm thuế để khuyến khích nhân lực trí tuệ cao, nhà đầu tư thiên thần và quỹ mạo hiểm tham gia khởi nghiệp.

II. Nội dung chính của chính sách mới

Theo Điều 4 Luật Thuế TNCN 2007, được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 3 Điều 71 Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025, kể từ 01/10/2025, sẽ có 3 khoản thu nhập mới được miễn thuế:

1. Thu nhập từ tiền lương, tiền công khi thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo phân công.
2. Thu nhập từ quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ phát sinh từ kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ được thương mại hóa hợp pháp.
3. Thu nhập của cá nhân tham gia khởi nghiệp sáng tạo, bao gồm:
   • Nhà sáng lập doanh nghiệp khởi nghiệp,
   • Nhà đầu tư cá nhân (thiên thần),
   • Chuyên gia trực tiếp tham gia khởi nghiệp,
   • Nhà đầu tư góp vốn vào quỹ đầu tư mạo hiểm.

III. Điểm mới nổi bật

Mở rộng diện miễn thuế: Lần đầu tiên Luật Thuế TNCN đưa khởi nghiệp sáng tạo và thương mại hóa nghiên cứu vào danh mục ưu đãi.

Tích hợp với Luật KHCN 2025: Chính sách miễn thuế không tách rời, mà gắn chặt với chiến lược quốc gia về đổi mới sáng tạo.

Cơ chế xử lý hồ sơ nhanh hơn:

• 30 ngày giải quyết hồ sơ thông thường.
• 40 ngày nếu cần kiểm tra thực tế.
• Chỉ còn 5 ngày làm việc đối với hồ sơ theo cơ chế một cửa liên thông.

Tính minh bạch: Quy định rõ cơ quan thuế phải trả lời bằng văn bản nếu từ chối ưu đãi, tránh tình trạng im lặng hoặc kéo dài.

IV. Tác động dự kiến

• Đối với nhà khoa học & chuyên gia: Giảm gánh nặng tài chính, có thêm động lực tham gia nghiên cứu, thương mại hóa kết quả.
• Đối với khởi nghiệp sáng tạo: Hấp dẫn hơn với nhà đầu tư thiên thần, quỹ mạo hiểm; thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển.
• Đối với doanh nghiệp công nghệ: Tận dụng nhân lực chất lượng cao, tăng tốc đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
• Đối với Nhà nước: Khuyến khích đổi mới sáng tạo, đồng thời tạo nguồn thu bền vững hơn trong tương lai nhờ sự phát triển mạnh của doanh nghiệp công nghệ và khởi nghiệp.

V. Kiến nghị & giải pháp đi kèm

• Hướng dẫn chi tiết: Bộ Tài chính cần sớm ban hành thông tư hướng dẫn cụ thể để tránh vướng mắc khi áp dụng.
• Liên thông dữ liệu: Tích hợp hồ sơ miễn thuế với cơ sở dữ liệu khoa học – công nghệ, khởi nghiệp để xác minh nhanh.
• Truyền thông – tuyên truyền: Phổ biến rộng rãi đến các trường đại học, viện nghiên cứu, cộng đồng startup, quỹ đầu tư để nắm rõ quyền lợi.
• Giám sát & minh bạch: Có cơ chế chống lợi dụng ưu đãi thuế, đặc biệt với các khoản thu nhập “ngụy trang” dưới dạng nghiên cứu hoặc đầu tư mạo hiểm.
• Tiếp tục mở rộng: Nghiên cứu bổ sung ưu đãi thuế cho hoạt động chuyển giao công nghệ, ươm tạo startup và các ngành công nghệ cao chiến lược.

---

Tác giả: Lệ Giang

Nguồn: Thị trường tài chính - Link