I. Xu hướng cải cách thủ tục xây dựng theo hướng hậu kiểm

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và UBND TP.HCM, Sở Xây dựng TP.HCM đang triển khai kế hoạch cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Một trong những thay đổi trọng tâm là bỏ yêu cầu về giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ tại các khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị.

Thay vào đó, công tác hậu kiểm và hoàn công sẽ được đẩy mạnh nhằm đảm bảo việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn quy hoạch, chất lượng công trình và đảm bảo an toàn xây dựng.

II. Những nội dung kỹ thuật có thể thay thế giấy phép xây dựng

Theo hướng dẫn, các công trình nhà ở riêng lẻ có thể được miễn giấy phép nếu đảm bảo các chỉ tiêu đã được xác lập trong quy hoạch 1/500, bao gồm:

• Ranh quy hoạch lộ giới và khoảng lùi công trình
• Mật độ xây dựng tối đa
• Hệ số sử dụng đất
• Số tầng, chiều cao công trình
• Số tầng hầm, độ cao phần nổi tầng hầm, vị trí ram dốc
• Các yếu tố kiến trúc khác: giàn hoa, lam trang trí, ban công, ô văng...

Đồng thời, Thanh tra Sở Xây dựng được giao theo dõi, báo cáo thực tế xây dựng và xây dựng phương án hậu kiểm. Phòng Quản lý chất lượng công trình nghiên cứu đề xuất giải pháp đảm bảo an toàn công trình, nghiệm thu và cấp giấy chứng nhận sở hữu khi không cần xin phép xây dựng.

III. Khó khăn của doanh nghiệp với quy trình cấp phép truyền thống

Các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đều cho rằng, trước đây việc xin giấy phép xây dựng là một quy trình kéo dài, phức tạp và thiếu minh bạch.

Bà Trang Bùi (Tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam) cho biết:

• Hồ sơ phải trải qua nhiều vòng xét duyệt với tiêu chí thiếu thống nhất.
• Tính linh hoạt trong xử lý khác nhau giữa các địa phương và cán bộ thụ lý.
• Doanh nghiệp dễ gặp tình trạng phải bổ sung hồ sơ nhiều lần, dẫn đến chậm tiến độ và phát sinh chi phí không chính thức.

Ông Lê Hữu Nghĩa (Giám đốc Công ty Lê Thành) chia sẻ:

• Khi triển khai dự án, doanh nghiệp phải lặp lại kiểm duyệt quy hoạch nhiều lần ở các bước khác nhau: từ chấp thuận chủ trương, báo cáo nghiên cứu khả thi cho đến cấp phép xây dựng.
• Thủ tục chồng chéo khiến quá trình triển khai kéo dài, gây lãng phí nguồn lực.

IV. Tác động tích cực khi bỏ giấy phép xây dựng

Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc (CEO Công ty Sen Vàng) nhận định:

• Rút ngắn 3–6 tháng thời gian chuẩn bị hồ sơ
• Giảm 10–20% chi phí hành chính, tương đương 1–5% tổng chi phí đầu tư
• Với dự án quy mô 1.000 tỷ đồng, doanh nghiệp có thể tiết kiệm từ 10–50 tỷ đồng
• Tăng tính chủ động trong thi công, bán hàng và quản lý vốn

V. Điều kiện để chính sách được thực thi hiệu quả

Bà Giang Huỳnh (Savills TP.HCM) khẳng định:

• Việc rút ngắn thủ tục sẽ giúp các nhà phát triển tối ưu hóa vận hành, đưa sản phẩm ra thị trường đúng thời điểm, tăng hiệu quả sử dụng vốn.
• Tuy nhiên, cần có hệ thống hậu kiểm nghiêm ngặt, áp dụng giải pháp công nghệ (BIM, GIS, IoT) để theo dõi, giám sát thi công.

Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc bổ sung:

• Cần công khai dữ liệu quy hoạch 1/500, thiết kế đô thị trên cổng thông tin.
• Ban hành mẫu thiết kế chuẩn, bộ tiêu chí hậu kiểm rõ ràng.
• Tăng chế tài xử lý vi phạm: phạt hành chính, buộc tháo dỡ, rút chứng chỉ hành nghề...

VI. Doanh nghiệp cần thay đổi tư duy tiếp cận

Cả bà Trang Bùi và các chuyên gia đều cho rằng, khi bỏ giấy phép xây dựng, doanh nghiệp phải chủ động nâng cao tuân thủ pháp luật:

• Rà soát kỹ quy hoạch, tiêu chuẩn kỹ thuật
• Đầu tư công nghệ quản lý thiết kế – thi công – vận hành (BIM, IoT)
• Tăng năng lực quản lý nội bộ, đảm bảo chất lượng công trình
• Phối hợp tốt với chính quyền để hạn chế rủi ro hậu kiểm

Theo bà Trang Bùi, nếu thực hiện tốt, chính sách bỏ giấy phép xây dựng sẽ khuyến khích doanh nghiệp tự giác hơn, đồng thời loại bỏ các chi phí ngầm, tăng minh bạch, và tạo sức bật cho thị trường bất động sản.

---

Tác giả: Trọng Tín

Nguồn: Báo Đầu tư Chứng khoán - Link