I. Khái quát về EPR (Extended Producer Responsibility)

• EPR là trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất đối với sản phẩm sau tiêu dùng.
• Doanh nghiệp có thể thực hiện EPR bằng hai cách:
  • Trực tiếp tổ chức tái chế sản phẩm.
  • Đóng góp tài chính cho Quỹ hỗ trợ tái chế.
• Mục tiêu: giảm chất thải ra môi trường, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Lộ trình áp dụng EPR tại Việt Nam

• Từ 01/01/2022: Áp dụng trách nhiệm thu gom và xử lý chất thải cho các sản phẩm: pin dùng m ột lần, tã lót, kẹo cao su, thuốc lá, bao bì nhựa, bao bì thuốc BVTV.
• Từ 01/01/2024: Áp dụng trách nhiệm tái chế cho các sản phẩm: săm lốp, dầu nhớt, pin, ắc quy, một số loại bao bì.
• Từ 01/01/2025: Thêm nhóm sản phẩm điện – điện tử vào danh mục trách nhiệm tái chế.
• Từ 01/01/2027: Áp dụng EPR cho sản phẩm phương tiện giao thông.

II. Lợi ích và khó khănkhi thực hiện EPR

Lợi ích

• Giúp doanh nghiệp gia tăng cơ hội xuất khẩu vào các thị trường yêu cầu tiêu chuẩn môi trường cao như EU, Bắc Mỹ.
• Tạo chuỗi giá trị bền vững thông qua thu gom, phân loại, xử lý và tái chế.
• Nâng cao hình ảnh doanh nghiệp, thể hiện trách nhiệm xã hội, gắn với chiến lược phát triển xanh.
• Góp phần đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 theo cam kết COP26.
• Tạo đà phát triển cho ngành công nghiệp tái chế trong nước.

Những khó khăn

• Chi phí ký quỹ bảo vệ môi trường cao, gây áp lực tài chính lớn cho doanh nghiệp: Từ 15% đến 20% giá trị lô hàng nhập khẩu phế liệu, tùy khối lượng.
• Hạn mức nhập khẩu nguyên liệu được chia theo năm, thiếu linh hoạt theo nhu cầu thực tế của thị trường.
• Hệ thống thu gom nội địa còn yếu, manh mún, thiếu sự chuyên nghiệp và thiếu chính sách hỗ trợ người thu gom.
• Thiếu công nghệ tái chế tiên tiến và hạ tầng thu gom đồng bộ.

III. Quan điểm từ cơ quan quản lý và doanh nghiệp

• Ông Lương Chí Hiếu (Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam): EPR là cơ hội cho ngành giấy phát triển hệ sinh thái tái chế khép kín.
• Ông Hồ Kiên Trung (Phó Cục trưởng Cục Môi trường): Từ 2024, sản phẩm xuất khẩu cần đạt tỷ lệ tái chế bắt buộc; từ 2025, các nhóm hàng công nghiệp như sắt, thép, nhôm, xi măng… cũng phải tuân thủ.
• Bà Phạm Trúc Thanh (HEINEKEN Việt Nam): EPR là chính sách quan trọng, nhưng cần chính sách đồng bộ để hỗ trợ cơ sở hạ tầng và công nghệ tái chế.

IV. Chính sách bổ sung và dự thảo Nghị định mới

• Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng Nghị định quy định chi tiết về EPR.
• Các điểm mới trong Dự thảo:
  • Tỷ lệ tái chế bắt buộc được điều chỉnh 3 năm/lần, không tăng quá 10% mỗi chu kỳ.
  • Mức đóng góp tài chính điều chỉnh 5 năm/lần, không tăng quá 15% mỗi chu kỳ.
  • UBND cấp tỉnh sẽ được hỗ trợ ngân sách để chủ động xử lý chất thải.

V. Kết luận

• EPR là một công cụ chiến lược để:
  • Bảo vệ môi trường.
  • Thúc đẩy mô hình sản xuất bền vững.
  • Duy trì năng lực cạnh tranh và xuất khẩu trong nền kinh tế xanh.
• Để thực hiện thành công, cần:
  • Hoàn thiện khung pháp lý rõ ràng, đồng bộ.
  • Hỗ trợ về tài chính, công nghệ và nhân lực cho doanh nghiệp và người thu gom.
  • Đảm bảo sự phối hợp giữa các bộ ngành và chính quyền địa phương.

---

Tác giả: Nguyễn Hạnh

Nguồn: Báo Công Thương - Link