TRAO QUYỀN ĐỂ ĐỊA PHƯƠNG TỰ QUYẾT

Date: 11/06/2025

Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi đang được Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9. Việc sửa luật nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thay cho mô hình chính quyền địa phương 3 cấp như hiện nay. Cùng với đó là phân định lại thẩm quyền của trung ương và chính quyền địa phương, chuyển từ cơ chế quản lý hành chính thông thường, sang quản trị địa phương một cách minh bạch, công khai, dân chủ, hiệu quả, phục vụ nhân dân.

Bối cảnh sửa đổi luật: Từ quản lý hành chính sang quản trị hiện đại

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đang được Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ 9, nhằm:

Chuyển từ mô hình 3 cấp (Trung ương – Tỉnh – Huyện – Xã) sang 2 cấp (Trung ương – Tỉnh – Xã).
Phân định rõ thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương.
Tăng tính công khai, minh bạch, dân chủ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả phục vụ nhân dân.

Vấn đề cốt lõi: Chưa được phân quyền rõ ràng

Điểm nghẽn lớn nhất là các địa phương chưa có quyền thực sự, dẫn tới:
- Nhiều công trình dù có vốn vẫn chờ thủ tục từ bộ/ngành.
- Việc bị đùn đẩy, sợ trách nhiệm, khiến nhiều nội dung phải trình lên Thủ tướng.
Ông Nguyễn Quốc Khánh, Phó Chủ tịch Hội Môi giới BĐS Việt Nam:
- Doanh nghiệp gặp khó khăn vì quy hoạch thay đổi, thủ tục chồng chéo.
- Các dự án đầu tư cụm công nghiệp phải qua nhiều sở/ngành gây tốn thời gian và nhân lực.
- Kiến nghị: Một việc – một đầu mối, đơn giản thủ tục, tăng hậu kiểm thay vì tiền kiểm.
  1. Phân cấp không thể chỉ là “ủy quyền”

Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội: So sánh 4 mô hình quản lý trên thế giới, khẳng định Việt Nam cần đi theo mô hình “bổ trợ” như Đức, Nhật: “Cái gì địa phương làm được thì để địa phương làm.”

Phân quyền thực chất là để địa phương quyết, làm và chịu trách nhiệm.
Chỉ ủy quyền mà không giao thực quyền thì không thể vận hành hiệu quả.
1. Nội dung chính trong dự thảo luật sửa đổi

Tăng cường phân quyền – phân cấp, cụ thể:

Phân biệt rõ thẩm quyền giữa UBND và Chủ tịch UBND.
Cho phép địa phương ra quyết định, tổ chức thi hành và chịu trách nhiệm trong phạm vi được giao.
Chủ tịch UBND tỉnh có thể trực tiếp điều hành các cơ quan cấp dưới để tránh trì trệ, nhất là khi xử lý:
- Thiên tai, dịch bệnh
- Tình huống khẩn cấp

Phải đi đôi với kiểm soát quyền lực

Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ: Đồng thuận tăng quyền cho địa phương nhưng Chính phủ vẫn phải chịu trách nhiệm tổng thể.
Ông Hà Sỹ Đồng, nguyên Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị: Cần trao thêm quyền chủ động cho Chủ tịch tỉnh trong tình huống đặc biệt.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo:
- Cần giới hạn rõ nội dung, thời gian, phạm vi can thiệp của cấp tỉnh.
- Tránh tình trạng “một cấp thực quyền, cấp dưới hình thức”.
- Các nghị định cần quy định chi tiết để:
  - Ngăn chặn can thiệp quá sâu từ tỉnh xuống xã.
  - Tăng tính chủ động cho cấp xã/phường.
  - Tránh hiện tượng “ỷ lại – không dám quyết”.